Biblioteka Publiczna
Gminy i Miasta w Odolanowie
im. ks. Antoniego Ludwiczaka

Historia Miejskiej Biblioteki w Odolanowie

Historia Miejskiej Biblioteki w Odolanowie rozpoczyna się jesienią 1947 roku, kiedy to ówczesny burmistrz miasta - Marcin Jakubiak - postanowił przekonać radnych Miejskiej Rady Narodowej w naszym mieście, aby część dochodu z wrześniowych dożynek przekazali na rzecz założenia biblioteki. W październiku 1948 roku, uchwałą Miejskiej Rady Narodowej, przeznaczono na ten cel 28 tys złotych. Niestety do końca 1947 roku nie udało się rozpocząć działalności biblioteki, bowiem brakowało formularzy do księgi inwentarzowej , a co za tym idzie, nie było gdzie opisać poszczególnych woluminów bibliotecznego księgozbioru. Natomiast był już zalążek biblioteki w postaci ocalałych z wojennej pożogi zbiorów przedwojennego Towarzystwa Czytelni Ludowych. W 1939 roku odolanowska biblioteka TCL liczyła 900 tomów dzieł literatury pięknej, literatury dla młodzieży i literatury popularno-naukowej. Jednak w czasie okupacji księgozbiór ten w dużym stopniu uległ zniszczeniu. Dramatyczny i brzemienny w skutkach okazał się rozkaz Niemców z lutego 1940 roku. Okupanci zażądali od ówczesnego bibliotekarza Jana Seniuka klucza do pomieszczenia z książkami, gdyz chcieli je wszystkie zniszczyć. Odważny i sprytny p. Seniuk zostawił sobie klucz zapasowy i uprzedzając Niemców , wyniósł wraz z rodziną około 400 tomów z siedziby biblioteki, a następnie rozdał książki znajomym z nadzieją ,że wrócą po wojnie do jakiejś czytelni lub biblioteki. Woluminy uratowane przez Jana Seniuka krążyły całą wojnę po odolanowskich domach. Część z nich została zniszczona, część zdekompletowana, ale ponad 200 tomów mieszkańcy Odolanowa oddali po wojnie do magistratu lub na ręce bibliotekarki Emilii Zimmerr. To właśnie te ocalałe z czasów okupacji książki Towarzystwa Czytelni Ludowych – 148 tomów - były pierwszymi książkami wpisanymi do księgozbioru Miejskiej Biblioteki w Odolanowie. Dokupiono jeszcze z budżetu bibliotecznego 54 ksiażki, które wraz z przedwojennymi zostały oprawione i zarejestrowane w Inspektoracie Szkolnym w kwietniu 1948 roku. Późną wiosną 1948 roku Miejska Rada Narodowa powołała Komitet Biblioteczny, który został zatwierdzony przez Inspektorat Szkolny. W jego skład wchodzili Idzi Dymacz- przewodniczący oraz Leon Kolany, Józef Pasek, Piotr Szczepanek, Witold Mazurkiewicz, Michał Pawlak, a także bibliotekarka Emilia Zimmerr. Na pierwszym posiedzeniu komietu 7 lipca 1948 r. omawiano urządzenie lokalu bibliotecznego i przygotowania do otwarcia biblioteki, które zgodnie z wówczas podjętą uchwałą, zaplanowano na 5 września 1948 r. Uroczystego otwarcia lokalu na piętrze.

Domu Kultury dokonał ówczesny zastępca burmistrza - Józef Pasek. Biblioteka zaczynała pracę mając w swych zasobach 202 tomy i 23 świeżo zapisanych czytelników. Szybko dołączyli do nich następni. Zwiększyła się też ilość książek , gdy 50 woluminów podarowała na wymianę odolanowskiej bibliotece Powiatowa Biblioteka w Ostrowie Wlkp, a także kilkanaście książek trafiło do biblioteki , jako dary mieszkańców Odolanowa. Przed Bożym Narodzeniem 14 grudnia 1948 r. biblioteczny katalog wzbogacił komplet książek – dar Ministerstwa Oświaty. Tym sposobem na koniec 1948 roku Miejska Biblioteka Publiczna posiadała 786 tomów i 124 regularnie wypożyczających czytelników. Z zapisków bibliotecznych wynika, że książki wypożyczano dwa razy w tygodniu po dwie godziny, każdorazowo bibliotekę odwiedzało 60-70 czytelników. Jej wyposażenie było bardzo skromne; zaledwie szafa, dwa regały, biurko i trzy krzesła. W roku 1949 kierowniczką biblioteki została Emilia Zimmerr i pod jej przewodnictwem biblioteka została przeniesiona na parter Domu Kultury, do pomieszczenia nieco większego od poprzedniego o powierzchni 36 m 2.Było to niewątpliwie wygodniejsze dla czytelników, a poza tym księgozbiór i liczba korzystających z niego szybko się rozrastali, w 1950 r. było już 1618 tomów i 238 czytelników. Od 1 stycznia 1951 r. kierownictwo w bibliotece obejmuje Barbara Kamelska – Antczak, która prowadzić będzie placówkę do 30 października 1964 r. To czas ciągłego wzrostu liczby książek i czytelników. W 1963 r. sytuacja wymagała już rozwiązania i bibliotekę przeniesiono do większego lokalu przy Placu Kościuszki 5 ,w którym dodatkowe 10 metrów kwadratowych wykorzystano na stworzenie czytelni z 20 miejscami. Z dniem 1 listopada 1964 r. kierownie Miejską Biblioteką Publiczną w Odolanowie przejmuje Halina Wypyszyńska, która jeszcze przez 10 lat prowadzić będzie placówkę na Placu Kościuszki 5 , chociaż czasy i liczba wypożyczających stawiały coraz większe wymagania lokalowe i sprzętowe. W 1974 r. władze podjęły decyzję o przeniesieniu biblioteki do wyremontowanych pomieszczeń w Domu Kultury przy ul Bartosza 7. Nowa, prawie dwukrotnie większa powierzchnia użytkowa biblioteki ( 81 m 2) pozwalała na wygospodarowanie prócz wypożyczalni dla dorosłych , także wypożyczalni dla dzieci i pięknej czytelni. Po reformie administracyjnej państwa i powstaniu Urzędu Miasta i Gminy w Odolanowie 31 lipca 1975 roku powstaje na bazie Miejskiej Biblioteki Publicznej placówka o nazwie Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy w Odolanowie; przy czym zmienia się nie tylko nazwa, ale również obowiązki biblioteki. W dużym stopniu zostają one rozszerzone, ze względu na likwidację Powiatowej Biblioteki w Ostrowie Wlkp i przejściu niektórych zadań w zakres powinności biblioteki miejsko-gminnej. Biblioteka w Odolanowie staje się placówką pod nadzorem Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Kaliszu, a bezpośrednio opiekuje się nią instruktor WBP Halina Kokoszkowa. Okres ten charakteryzuje się scentralizowanym zakupem książek, ale biblioteka gminna może samodzielnie prowadzić sprawy budżetowe, personalne i wszelkie inne wynikające ze statutu biblioteki. W roku 1982 przy Bibliotece Miasta i Gminy w Odolanowie powstaje Oddział dla Dzieci, w dwa lata później od 1984 r. placówka może już samodzielnie kupować książki w Domu Książki w Odolanowie, rozrasta się również kadrowo: w bibliotece pracują 3 osoby na pełnych etatach i 3 pracowników ryczałtowych. W tym czasie dochodzi również do zmiany sieci bibliotek w gminie, odolanowska Biblioteka Miasta i Gminy nadzoruje wtedy pracę trzech filii bibliotecznych : w Bonikowie, Raczycach i Tarchałach Wielkich, a także dziewięciu punktów bibliotecznych : w Gorzycach Małych Hucie, Nadstawkach, Świecy I i Świecy II, Nabyszycach, Wierzbnie, Gliśnicy i Uciechowie. Od 1984 roku prowadzona jest dość regularnie kronika biblioteki, która utrwaliła niektóre osiągnięcia tej placówki. W roku 1984 w Ogólnopolskim Konkursie na Ilustrację Książek Dziecięcych i Młodzieżowych p.t. ”Lata walki i pierwsze dni wolności” wśród 800 uczestników wyróżniono Małgorzatę Brodalę i Małgorzatę Joks z Biblioteki Miasta i Gminy w Odolanowie. Tego roku prowadzono też bardzo intensywną akcje letnią dla dzieci : guizy, gry ,zabawy ruchowe i dyskoteki. Zaś jesienią odbyły się eliminacje do wojewódzkiego konkursu recytatorskiego poezji Leopolda Staffa. W następnym roku 13 maja 1985 r. w bibliotece odbyło się spotkanie autorskie z Jerzym Korczakiem , a 4 czerwca 1985 r. ze znanym pisarzem Marianem Orłosiem. Jesienią z prelekcją i wystawą książek społeczno-politycznych do biblioteki przyjechał Bronisław Dostatni. Wiosną roku 1986 biblioteka gości znanego poznańskiego satyryka , autora książek dla dzieci i autora tekstów piosenek Lecha Konopińskiego, zaś jesienia z okazji Dnia Wojska Polskiego oficera LWP kpt Wiesława Jędrzejaka. W marcu 1987 r. w placówce goszczą bibliotekarze z Erfurtu w NRD. W 1989 r. biblioteka zorganizowała niezwykle udane spotkanie najmłodszych czytelników z pisarką książek dla dzieci – Karoliną Kusek. Rok 1992 zapisze się w pamięci wielu bywalców biblioteki w Odolanowie niekonwencjonalnym spotkaniem autorskim z Gerardem Górnickim. W latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy w Odolanowie regularnie organizuje cykliczne spotkania poetyckie np. z poezją Leopolda Staffa, Edwarda Stachury, Józefa Czechowicza, Kazimiery Iłłakowiczówny. Niestety po 1992 roku zaprzestano wpisów do kroniki biblioteki, stąd mniej danych o poszczególnych imprezach pod koniec lat dziewięćdziesiątych i na początku XXI wieku. W lutym 2004 roku po 40 latach pracy w zawodzie bibliotekarza odchodzi na emeryturę Halina Wypyszyńska, a prowadzenie biblioteki przejmuje Małgorzata Jędrzejak. Już wtedy wiadomo, że potrzeby edukacyjne regionu wymagają nowocześniejszego i większego lokalu dla biblioteki. Zostaje on wygospodarowany w nowym budynku odolanowskiego gimnazjum przy Al. Jana Pawła II. Uroczystego otwarcia nowej siedziby biblioteki dokonano 5 września 2005 r. W placówce zainstalowano sześć stanowisk komputerowych z dostępem do Internetu i ksero, czytelnicy mogą korzystać z programu IKONKA na trzech zestawach komputerowych. Dzięki staraniom ostatnich dyrektorów biblioteka stale zwiększa ilość i różnorodność książek, rozbudowuje księgozbiór podręczny i regionalny. Coraz częściej z zasobów biblioteki korzystają nie tylko uczniowie, ale i studenci. Nadrzędnym celem obecnie kierującej placówką - Małgorzaty Jędrzejak - jest współpraca z przedszkolami i szkołami podstawowymi w całej gminie Odolanów, nie tylko w ciągłej intensyfikacji czytelnictwa, ale także w rozbudowywaniu „życia wokółbibliotecznego” czyli organizowaniu lekcji bibliotecznych, konkursów, wycieczek, spotkań i prelekcji. Przykładem mogą być np. niecodzienne spotkanie autorskie z poetką Marią Kocińską ( 15.06.2004) , zesłaną w dzieciństwie do Kazachstanu, która na spotkaniu prezentowała premierowe utwory powstałe na kanwie wspomnień z zesłania czy spotkanie autorskie kaliskiego pisarza Krzysztofa Świątkowskiego ( 4.05.2005) z najmłodszymi czytelnikami jego książek. Podobnie niezapomniane wrażenia pozostawiło po sobie spotkanie autora książek dla dzieci –Grzegorza Kasdepki z uczniami klas IV-VI Szkoły Podstawowej w Odolanowie. W ostatnich latach biblioteka stara się również oferować imprezy czy wystawy dla dorosłych. I tak niezwykle ważną edukacyjnie rolę odegrała wystawa reprodukcji dzieł Pawła Brylińskiego, rzeźbiarza –prymitywisty „ Święci na polskich rozstajach”; prace Brylińskiego zdobią niektóre obiekty w gminie Odolanów. Bardzo owocne i pełne wrażeń dla dorosłych było spotkanie autorskie z Ernestem Bryllem( 20.10.2006)- poetą, pisarzem, tłumaczem i dyplomatą. Biblioteka wciąż się wzbogaca, jej księgozbiór liczy dziś ok. 41 tyś woluminów. Ogromnie rozrosła się też rzesza czytelników i użytkowników biblioteki. Tylko wypożyczających jest dziś ok. 2,6 tys rocznie, a korzystają oni nie tylko z biblioteki w Odolanowie, ale także z filii w Raczycach i Tarchałach Wielkich.